حفاری جهت دار

  (Directional Drilling)  

روشها , کاربردها و ابزار

حفاری جهت دار نوعی از حفاری است که در آن مسیر چاه بر اساس نقشه ای معین و از پیش طراحی شده، برای رسیدن به ناحیه هدف (Target Area) از حالت عمودی منحرف می شود. این نوع حفاری زمانی انجام می شود که بنابه دلایلی هدف نهایی از محلی که بر روی زمین شروع به حفاری می کنیم به صورت جانبی دارای فاصله باشد.

چاه های حفاری جهت دار از نظر شعاع جهت دار نمودن:

—      شعاع کوتاه: 5/1 تا 3 درجه جهت دار در یک فوت

—      شعاع متوسط: 8 تا 20 درجه جهت دار در 100 فوت

—      شعاع بلند: 2 تا 6 درجه جهت دار در 100 فوت

سازند هایی که در مناطق نفت خیز جنوب حفاری می شوند به ترتیب از بالا به پایین عبارتند از:

1)سازند بختیاری: این سازند متشکل از کنگلو مرای چرتی و سنگ های سلیسی و ماسه سنگ های دانه درشت سیلیسی است. این سازند در کوهستان های زاگرس قابل مشاهده است ولی در دشت خوزستان از بین رفته است. حفاری در این سازند معمولا با آب و مته های دندانه بلند صورت می گیرد.

2)سازند آغاجاری: این سازند حاوی مارنهای قرمز،ماسه سنگ های آهکی ، مارنهای خاکستری رنگ و گاهی لایه های نازک آهک می باشد که معمولا با آب و به وسیله مته های دندانه بلند  حفار ی می گردد. با وجود بزرگی قطر دهانه چاه در این سازند بیشترین متراژ حفاری نسبت به زمان به دست می آید.

3)سازند میشان:این سازند از مارنهای خاکستری و آهک های مارنی تشکیل شده است.

معمولا سازند های بختیاری،آغاجاری، میشان و بخش هفتم سازند گچساران جزء سازند های کم فشار هستند. بطور کلی آب شیرین و گاهی محلول آب نمک به عنوان گل استفاده می شود و مقدار PHگل برای جلوگیری از خورندگی اکسیژن موجود در آب باید بین 10 تا 11 باشد. از آنجایی که این سازندها کم فشار هستند از گل با وزن حدود 75pcf استفاده می کنند.

4)سازند گچساران: این سازند شامل انیدرید (CaSO₄)، نمک طعام، مارنهای خاکستری و قرمز، طبقات نازکی از آهک و شیل های بیتومین دار می باشد. مشکلات حفاری در این سازند فراوان و گاهی غیر قابل پیش بینی می باشد. این سازند از 7 بخش تشکیل شده است که بالاترین بخش آن بخش هفتم آن است و جزء منطقه کم فشار محسوب می شود.

میدان نفتی مارون

محل مخزن
مخزن مارون در شمال شرقی شهر اهواز، همجوار با میادین کوپال از شمال و آغاجاری از شرق میباشد. بطور کلی این میدان در قسمت شرقی حوضه عظیم فرو افتادگی دزفول قرار دارد.

ابعاد مخزن
میدان مارون به اروند شمال غربی- جنوب شرقی در قسمت غربی تا مرکزی و روند شمال شرقی – جنوب غربی در قسمت انتهای شرقی امتداد یافته و دارای 65 کیلومتر طول و بطور متوسط 7 کیلومتر عرض می باشد. فاصله بین ستیغ مخزن و عمیقترین سطح آب و نفت در سازند آسماری حدود 2000 متر میباشد .
خصوصیات زیر لایه ها در سازند آسماری میدان مارون
زیر لایه 1.00
موقعیت و مشخصات
این زیر لایه قسمت عمده ای از بالای آسماری فوقانی را شامل میشود. روی این زیر لایه بخش یک سازند گچساران (پوش سنگ) قرار دارد و زیر آن زیر لایه 11.00 از بخش قاعده ای آسماری فوقانی قرار دارد.این زیر لایه به عنوان قسمت عمده ای از آسماری فوقانــــــی بــــــا فسیلهـــــــای Borelis Melo - Mean dropsina Iranica مشخص می گردد.
ترکیب سنگ شناسی
قسمت اعظمی از این زیر لایه حدود 70% از جنس دولومیت، آهک دو لومیتی بهمراه تکه هائی از انیدرید میباشد که عمدتاً سنک کربناته آن از نوع ‍Packstone / Grain Stone میباشد. بقیه زیر لایه (30%) از جنس آهک میباشد که عمدتاً Pack Stone و گاهی نیز Wack Stone میباشد. در این زیر لایه گاهی لایه های نازکی از شیل / مارون و ماسه نیز دیده میشوند که لایه های شیلی / مارنی بیشتر در شمال – شمال غربی مخزن و لایه های ماسه ای بیشتر در دماغه شرقی و غربی حضور دارند.
تخلخل
حد تخلخل در این زیر لایه بین 18% - 8% تغییر نشان می دهد . می توان گفت از انتهای غربی به سمت انتهای شرقی درصد تخلخل بهتر میگردد. از طرف دیگر مقدار سنگهای فشرده آهکی در درون این زیر لایه در غرب شمال غربی بیشتر و در شرق – جنوب شرقی کاهش یافته و برعکس درصد لومیتیزاسیون بیشتر می گردد.